Πειραματικη γραφη στη σημερινη Ιταλια-Συγγραφικα παραδειγματα

@Marina Misiti, Calligrafia Asemica

 Mariangela Guatteri: Tavola delle materie [μτφρ. Πίνακας των Υλικών]

G.T –Πώς γεννιέται το πρότζεκτ Πίνακας των Υλικών? Ποιά είναι η κεντρική ιδέα στην απαρχή του βιβλίου σου?

M.G. – Ο Πίνακας των Υλικών έλκει την πρώτη του ύλη από ένα βιβλίο· σε μια συνέντευξη στο «Satisfaction» αναφορικά με την κατάσταση μη-αναγκαιότητας και αδυναμίας της γλώσσας λέω: «μου συμβαίνει συχνά να γράφω για ό,σα δεν έζησα, χρησιμοποιώντας τις λέξεις ενός σύγχρονου για τα γεγονότα και τις σκέψεις που εκφράζω στο έργο. Είναι ένας τρόπος για να καθιστώ ορατή μια πίστωση ύπαρξης που δεν  έχω ακόμα αποπληρώσει. Ναι, θα έλεγα μια απόδειξη ανοιχτών λογαριασμών. Αυτή είναι σίγουρα η βασική ιδέα για το μέρος της εργασίας μου στο οποίο χρησιμοποιώ συγγραφικά δείγματα και γιατί δεν με ενδιαφέρουν, για παράδειγμα, τα μυθιστορήματα. Αποφεύγω να ενεργοποιώ με τη γλώσσα, τα συναισθηματικά ελάσματα της μνήμης και της φαντασίας. Κατ’ουσία επιχειρώ να δραστηριοποιήσω λέξεις που αποτελούν μαρτυρίες ζωής και παρατήρησης. Αισθάνομαι ένα είδος υπευθυνότητας για αυτή την μαρτυρία και για ό,σα αυτές οι λέξεις-μαρτυρίες πρέπει πράγματι να πουν: υπάρξεις, ανθρώπινες συνθήκες, μορφές πραγματικότητας.

Όταν ανασυνθέτω τις μαρτυρίες στον ηλεκτρονικό πίνακα της οθόνης αναζητώ πάντα τον ήχο τους (και νομίζω ότι αυτό είναι το λυρικό στοιχείο της εργασίας μου, ακόμα και αν εκφράζομαι σε πεζό λόγο). Ψάχνω τον ήχο των φωνών τους, ένα συλλογικό ήχο, χορωδιακό, ένα «σώμα αληθείας» που είναι ακόμα σε κίνηση, που έχει επιβιώσει και είναι παρόν. Με τους πίνακες κατασκευάζω πάντα γεωγραφίες.

G.T. – Aς υποθέσουμε ότι η γραφή, όπως και η γραφή μπορούν να υλοποιηθούν στο ιδιαίτερο περιεχόμενο των πέντε αισθήσεων: της όρασης, της ακοής, της αφής, της γεύσης, της όσφρησης. Ποιά είναι κατά τη γνώμη σου η ιδιομορφία και η σημασία αυτής της πρόσμιξης όσον αφορά τη λογοτεχνία και τη λογοτεχνική δημιουργία?

Μ.G. – Νομίζω ότι μπορούμε να ενεργοποιήσουμε μια διαδικασία γραφής που γίνεται γνωστή χωρίς να γράψουμε ούτε μια γραμμή, όπως έκανε ο Pietro D’Agostino με το βιβλίο, Ταξιδιωτικός χάρτης (Tielleci 2014.-Benway Series 7.), ένας μηχανισμός με τη μορφή βιβλίου που ανακαλεί χρόνους και τρόπους γραφής διαφορετικούς από τους συνηθισμένους, και χρησιμοποιεί τη χημική αντίδραση του φωτοευαίσθητου χαρτιού αντί το σημείο γραφής.

Δεν είναι εντελώς απαραίτητη η πολυαισθητηριακή ή, ακόμα η συναισθητηριακή εμπλοκή, όσο κυρίως η δυνατότητα που μας προφέρει αυτή η εμπειρία σε αντιπαράθεση με την πολυσημία του κόσμου. Η συναισθησία προσφέρει μια εμπειρία που εν δυνάμει μπορούμε να δοκιμάσουμε και που συνεπάγεται μια συγκεκριμένη νοητική κατάσταση περισσότερο επικεντρωμένη στις αισθήσεις μας. 

G.T. – Ακούμε συχνά τον όρο: «ψηφιακός συγγραφέας» με αναφορά τις καινούργιες μορφές πειραματικής γραφής που προσεγγίζουν τη ψηφιακή τεχνολογία. Θεωρείς ότι αυτός ο τίτλος είναι κατάλληλος για τη δική σου σχέση με τη γραφή?

M.G. – Οι ετικέτες δεν είναι πολύ λειτουργικές, αντίθετα πιστεύω ότι λειτουργούν σαν «δοχεία» που προκαλούν κολοσσιαίες αμφισημίες. Προσπαθώ να διαφύγω από κατηγορίες που έχουν εξαντλήσει την ικανότητά τους να τοποθετήσουν ένα καλλιτεχνικό αντικείμενο (με την ευρεία έννοια)  σε κάποιο χώρο που συχνά θεωρείται αυταπόδεικτος  και εξαντλητικός.  

Σήμερα έχουμε τις ψηφιακές τεχνολογίες χθες και προχθές ο Nam Yune Paik και ο William Burroughs, για να αναφερθώ σε δύο πολύ γνωστές περιπτώσεις, είχαν τα μόνιτορ, τις βιντεοκάμερες και τις μαγνητοταινίες, πριν τα ψαλίδια και το τυπωμένο χαρτί...δεν πιστεύω  ότι το ζήτημα για τον προσδιορισμό της εργασίας τους και του συγγραφικού τους στάτους προερχόταν κυρίως από τα μέσα που χρησιμοποιούσαν· μάλλον ήταν σημαντικό να κατανοήσουν τη δυναμική των μέσων που χρησιμοποιούσαν για να κατορθώσουν να μετακινήσουν τη λεπτή, γεμάτη από την πλοκή της αφήγησης, επιφάνεια της γλώσσας. Αυτή η συνειδητοποίηση ή επίγνωση, ήδη επιτακτική τη δεκαετία του ’70, είναι απαραίτητη για να βγούμε από την εξάρτηση (αντιληπτική, νοητική) που προωθεί η ασυνείδητη και συχνά υπερβολική ελευθερία των διαφόρων τεχνολογικών μέσων. Πράγματι πιστεύω ότι είναι απαραίτητο να αποκτήσουμε συνείδηση της καλλιτεχνικής μας έκφρασης όταν, και κύρια, πρόκειται για τα μαζικά μέσα επικοινωνίας. Διαφορετικά η τεχνική υπερισχύει στο κριτικό περιεχόμενο, δεν αντιλαμβανόμαστε ότι χάνουμε την αποτελεσματικότητα του μηχανισμού (λογοτεχνικού, καλλιτεχνικού) και καταλήγουμε να εκθέτουμε μια ερασιτεχνική κατασκευή (...)

G.T. – Υπάρχει κάποια σύνδεση ανάμεσα στο ενδιαφέρον σου για την ασημική γραφή και την παράδοση της οπτικής ποίησης στην Ιταλία? Υπάρχει ένα ανανεωμένο ενδιαφέρον για αυτή την παράδοση εντός της χώρας που κάποτε είχε συγκεντρώσει τα κινήματα της νέας πρωτοπορίας (neo-avanguardie) γύρω από το κέντρο της οπτικής ποίησης? Αναφέρομαι στα παραδείγματα του Gruppo ’63 και στα ονόματα καλλιτεχνών-συγγραφέων όπως, ο Stelio Maria Martini, o Emilio Isgro’, o Giovanni Fontana, o Ugo Carrega κ.α.

M.G. – Φυσικά το βλέμμα στη παραγωγή έργων που καταργούν ή μιμούνται ή αρνούνται ή επαναχρησιμοποιούν το κείμενο, απευθύνεται σε ορισμένους συγγραφείς, αλλά δεν είναι τόσο άμεσο. Στην Ιταλία είναι σίγουρα ακόμα πολύ ενεργή μια έρευνα που κινείται από, και εξασκεί, λεκτικο-εικονικές εμπειρίες αλλά αυτό που με ενδιαφέρει στο πεδίο του asemic είναι η αναγκαιότητα να πειραματιστούμε σε πρώτο πρόσωπο με την ένταση της γραφής προς μια κατάσταση απουσίας, που δηλώνει μια ακίνητη σκέψη, πέρα από την κίνηση των διαλεκτικών σκέψεων ή όσων εμπλουτίζουν με νόημα το κείμενο.       

Δεν είναι αρκετό να αντιληφθούμε εννοιολογικά την ασημική ένταση. Προσπαθώ να μετασχηματίσω λοιπόν, συνοψίζοντας, την αδυναμία να υπάρξουμε πέρα από τη γλώσσα σε μια δυνατότητα έρευνας και συνεχούς πειραματισμού. Σε ένα πραγματικό και ριζοσπαστικό μετασχηματισμό.

G.T. – Τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκε η ομάδα ex.it-materiali fuori contestο στην οποία ανήκεις με άλλα έξι άτομα. Ποιοί είναι οι σκοποί και οι δραστηριότητες αυτής της ομάδας?

M.G. – Θα ήθελα να δηλώσω ότι η πρωτοβουλία «Εx.it» δεν είναι μια ομάδα αλλά γεννιέται από τη συνάντηση ορισμένων συγγραφέων που ενδιαφέρονται να συνομιλήσουν με κάποιους άλλους σύγχρονους συγγραφείς, πέρα από τα σύνορα της Ιταλίας, κυρίως της γαλλικής και αμερικανικής λογοτεχνίας (και όχι μόνο) των οποίων η ενδιαφέρουσα εργασία –που αναγνωρίστηκε στο εξωτερικό- έχει μεταφραστεί και είναι επίσης, ελάχιστα γνωστή στην Ιταλία. Από την πρώτη οργάνωση – «Εx.it 2013»- προσκαλέστηκαν να συμμετάσχουν συγγραφείς που δεν ενεργούν στο κωδικοποιημένο έδαφος της λογοτεχνικής κριτικής, και που χρησιμοποιούν διαδικασίες γραφής που δεν ταυτίζονται με την γνωστότερη, επικοινωνιακή χρήση των λέξεων, ή παραβιάζοντας τους επικοινωνιακούς κώδικες. Στις επόμενες οργανώσεις του «Εx.it» παρουσιάστηκαν οι υποψηφιότητες συγγραφικών προτάσεων που πειραματίζονται με τις λογοτεχνικές γλώσσες και με τις διαπιστώσεις για τα είδη γραμματικής που υιοθετούν. Κάθε φορά, σε κάθε νέα οργάνωση του "Εx.it"καινούργια πρόσωπα επιμελήθηκαν το πρόγραμμα των εκδηλώσεων. Δημιουργήθηκαν παρεμβάσεις στο Πανεπιστήμιο (Roma Tre) και καταλήξαμε σε δύο έντυπες εκδόσεις με τα κείμενα των εκδηλώσεων.

G.T. – Ελπίζω ότι η σημερινή εκδήλωση μπορεί να δημιουργήσει μια γέφυρα συνεργασίας και ανταλλαγής στη θεματικής της πειραματικής λογοτεχνίας και κυρίως ανάμεσα στην μη-κερδοσκοπική Εταιρία “Labirinto: Culture e Civilta’ Mediterranee» στο «Ex.it-materiali fuori contestο» και τις εκδόσεις Benway Series.

M.G. – Ευχαριστώ Giorgia  για αυτήν την ευκαιρία διαλόγου και περισυλλογής, για αυτή τη γέφυρα που, εύχομαι, ότι θα συνεχίσουμε να κατασκευάζουμε.

  Στις 18 Μαρτίου 2017 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα ένα διατμηματικό, διαδραστικό και διακρατικό εργαστήρι για τα υλικά της γραφής  που οργανώθηκε από το διαπολιτισμικό πρόγραμμα Labirinto/Mediterraneo. Τότε πραγματοποιήθηκε η σύντομη συνέντευξη και η μετάφραση του έργου Πίνακας των Υλικών της Mariangela Guatteri. H τελευταία συμμετείχε στο εργαστήρι με τηλεδιάσκεψη.

Τον Απρίλιο του 2018 παρουσιάζεται η Ιταλο-Ελληνική έκδοση: Πίνακας των Υλικών (Tiellici 2018- Benway Series 10) με μετάφραση της Γεωργίας Τσουδερού [Giorgia Tsouderos] στον Καλλιτεχνικό Οργανισμό TAF-theartfoundation στην Αθήνα.